Heijplaat is een unieke buurt, rond 1920 gebouwd voor de werknemers van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. Van die tuindorpen zijn er meer, maar er is in Nederland niet een dat zo apart ligt van de rest van de ‘bewoonde wereld’. De RDM is allang verdwenen, Heijplaat bleef als het ware verweesd achter, een lichtgroene oase tussen hoog opgestapelde zeecontainers.
Zo’n 700 huishoudens, 1400 inwoners, maar nauwelijks nog voorzieningen in de buurt. De supermarkt gaat sluiten, de geldautomaat is al weg. Maar in en rond Heijplaat zit veel verborgen vermogen. Hoe is dat vermogen aan te wenden voor de toekomst van Heijplaat, welke investeringen zijn daarvoor nodig en welke geldstromen kunnen daarvoor worden ingezet?
Nostalgie
Deze opgave kregen studenten van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst – nu een van de gebruikers van de voormalige RDM-gebouwen – voorgelegd in een curriculum over ontwerp en geldstromen, dat door Jan Jongert van Superuse Studios wordt geleid. Geldstromen door de Wijk verzorgde voor de tweede maal een werkcollege voor dit curriculum. Een eerste verkenning door de studenten in de buurt leverde al tal van ideeën op: lege zeecontainers, een verlaten spoorbaan, de haven, winkelruimten, hoe kan dat vermogen weer waarde krijgen voor de buurt? Nostalgie ontbrak er nog aan, want Heijplaat is niet alleen uniek, er ligt ook een roemrijk scheepsbouwverleden. Daaraan heeft een hele generatie babyboomers nog herinneringen aan, waaronder ondergetekende. In de combinatie van vergrijzing, vrije tijd en pensioen zit een groot en groeiend potentieel aan geldstromen.
Upcycling
Na een verkenning van wat er zoal aan geldstromen door Heijplaat gaat, was de beurt aan de studenten om in groepen hun ideeën met geldstromen te verbinden en er rendabele businesscases van te maken. Hoe kan een supermarkt in de buurt blijven bestaan als de Heijplaters de zaak overnemen, bijvoorbeeld in een coöperatie, welke geldstromen zijn daaraan te koppelen? Lege containers vormden een dankbaar onderwerp bij alle alle groepen: geluidswal, mobiele supermarkt, flexibel herstapelbare woningen (vandaag woon je beneden, morgen boven).
Connectivity was ook een onderwerp: hoe je de geïsoleerde ligging, kun je daarvoor lege vrachtwagens benutten? Waar het vooral om ging was hoe recycling naar upcycling te brengen: aan afval nieuwe waarde geven die meer is dan wat het ooit was. Welke kosten vermijd je, welke opbrengsten kun je genereren, en wie zijn daarvoor bereid te betalen? Aan de studenten om de businesscase verder uit te werken, hun onderlinge ideeën te koppelen – want daar zit ook veel meerwaarde aan – en zo de gaten (figuurlijk) te dichten.
Revisited twice
Twee weken later, deed ik, als halfgepensioneerde babyboomer, met mijn oude studentenflat een dagje Rotterdam. Het was warm weer, dus het water trok. Laten we met de waterbus naar Heijplaat gaan was mijn suggestie. Voor de anderen bleek het een unieke ervaring. In de (voormalige) art-deco feestzaal Courzand, fraai hersteld en vol oude foto’s van de RDM kon ik mijn hart ophalen. Aan de bar ontstond al gauw een praatje. De anderen laafden zich aan bier en bitterballen. Gelukkig, de horeca was niet weg uit Heijplaat, of misschien wel weer terug omdat een ondernemer kansen ziet op deze uniek plek. Nostalgie brengt geldstromen naar Heijplaat.
